استخر ذخیره آب کشاورزی | احداث استخر ژئوممبران

چرا استخر ذخیره آب کشاورزی کاربرد دارد؟

استخر ذخیره آب کشاورزی:

یک مخزن ذخیره آب بزرگ است که با هدف ذخیره سازی آب راه ها ، سیلاب های فصلی ، ذخیره سازی آب قنات و … جهت مصارف کشاورزی می باشد.

حجم این استخرها ، با توجه به دبی و حجم آب قابل انتظار جهت ذخیره سازی محاسبه می شود. جنس عایق این استخرها از ورق ژئوممبران پلی اتیلن سنگین می باشد.

استخر کشاورزی با ورق های pvc  و پلی اتیلن :

استخر کشاورزی یا همان استخر ژئوممبران ، به دلیل استفاده عایق رطوبتی ژئوممبران به این نام شناخته می شود. استخر ذخیره آب کشاورزی عنصر اصلی سیستم آبیاری کشاورزی می باشد.

در گذشته احداث استخرهای ذخیر آب کشاورزی بسیار پرهزینه و زمان بر بود و با استفاده از روش های سنتی نظیر بتن ، ایزوگام ، قیر ، سیمان ، سنگ و … ساخته و عایق می شد . اما چون بتن به مرور زمان دچار ترک خوردگی و هدر رفتن آب ذخیره شده می شد در نتیجه امروزه با پیشرفت تکنولوژی و مصالح پلیمری غیرقابل نفوذ که ژئوممبران نام دارد و بعنوان یک لایه نفوذناپذیر برای ذخیره آب و سایر مایعات کاربرد دارد، عایق می شود.

این استخر ها بوسیله ورق ژئوممبران احداث و عایق می شوند. ساخت با ژئوممبران ، زمان کمتری نیز نیاز دارد.

ورق های ژئوممبران در برابر واکنش های شیمیایی خنثی بوده و اجازه نفوذ مواد شیمیایی به ساختار خود نمی دهند. (تحت تاثیر آن قرار نمی گیرند.)

• نصب سریع و آسان

  • با استفاده از دستگاه جوش ، امکان نصب روزانه تا متراژ 1000 مترمربع

• مقرون به صرفه

  • هزینه اجرایی استخر ژئوممبرانی در مقایسه با سایر روش ها نظیر بتن و سنگ و سیمان ، کمتر بوده و این روش صرفه اقتصادی خواهد داشت.

• عدم نیاز به بستر سازی خاص

• طول عمر بالا

  • عمر مفید در برابر شرایط جوی مختلف ، عمر بالا و مقاومت بالای  40 سال

• جایگزین روش های سنتی قدیمی که هم زمان بر و هم پرهزینه بود

• مقاومت بالا

  • مقاوم در برابر عوامل بیولوژیکی (خزه و جلبک) و عوامل محیطی (نور آفتاب و یخ زدگی و …)
  • مقاومت بالا در برابر سوراخ شدگی ، پارگی و ضربه ( لازم به ذکر است که در برابر اجسام نوک تیز آسیب پذیرند)

• نفوذناپذیری و عایق بندی بسیار بالا (آب بند)

چرا استخر ذخیره آب کشاورزی ساخته می شود؟

در ایران خصوصا در مناطق خشک و نیمه خشک ، برای تامین و ذخیره ی آب مورد نیاز کشاورزی ساخته می شود. و بعنوان منبع اصلی ذخیره آب در نظر گرفته می شود.

راه حل برای مشکل کم آبی در فصول کشت محصول:

گاها ممکن است حجم آب مورد نیاز جهت آبیاری برخی زمین های کشاورزی بیشتر از 100 هزار متر مکعب باشد. درنتیجه مخازن آماده ی ذخیره آب، مانند تانکرها ، جوابگوی کشاورزان نخواهد بود.

استخر ذخیره آب کشاورزی، مناسب ترین، مطمئن ترین، اقتصادی ترین و سریع ترین راه حل برای تامین آب مورد نیاز می باشد.

عواملی که در احداث استخر ذخیره آب کشاورزی تاثیرگذارند:

• کمبود بارش باران
• خشکسالی های پیاپی
• کمیابی و گاها نایاب شدن منابع آبی در بیشتر مناطق
• وجود بحران جدی آب
• افزایش روزافزون تقاضا برای آب
• پایین رفتن سطح آب دریاچه ها در بسیاری مناطق
• کم شدن آب سد ها
• نیاز به ذخیره آب و استفاده از آن در مزارع کشاورزی
• ذخیره آب باران ، آب رودخانه ، آب قنات ها و … جهت مصارف کشاورزی
• ذخیره آب مورد نیاز کشاورزی در فصول پاییز و زمستان

مطالب مرتبط:

پیشنهاد می شود مقاله عایق بندی و زهکشی گود ساختمانی را نیز بخوانید.

دلیل استفاده از ژئوممبران در استخر ذخیره آب کشاورزی

استفاده از استخر ذخیره آب کشاورزی ضرورت دارد. مهم ترین دلیل آن ، توجه به میزان کشت در تابستان و اهمیت میزان بارندگی در سایر فصول سال است. زیرا در بخش کشاورزی مقدار زیادی آب از طریق کانال های انتقال هدر می رود. با اینکه ساخت استخرهای کشاورزی در ذخیره آب نقش عمده ای ایفا می کند ولی باید توجه داشت که این امکان وجود دارد که بخش قابل توجهی از آب آن به صورت نشتی هدر برود. در نتیجه مقوله ی عایق بندی و ایزولاسیون استخرها بسیار مهم هستند.

در تحقیقات انجام شده مشخص شده که میانگین نشت آب در استخرهایی با پوشش ژئوممبران، تقریبا یک سوم استخرهایی با پوشش سنگ و ملات و رویه سیمان می باشد.

همچنین استخرهایی که پوشش ژئوممبران در آنها به درستی و به صورت تخصصی انجام شده ، مقدار نشست بسیار کمتری داشته است. استفاده از پوشش ورق ژئوممبران در زمان نیز صرفه جویی می شود. مدت زمان اجرای پوشش ژئوممبران حدود 25 درصد زمان پوشش سنگ و ملات است.  این عوامل به خودی خود برتری ژئوممبران را نسبت به سایر روش ها نشان می دهد.

در به طور کلی می توان گفت که به منظور کاهش تلفات آب در کشورهایی مثل ایران، و همچنین با توجه به مزیت های ورق های ژئوممبران ، ( سهولت کاربرد ، افزایش سرعت اجرا، کاهش زمان ، هزینه پوشش کانال ها با ژئوسنتتیک) استفاده از این صنعت روز به روز در حال افزایش است.

همچنین طبق تحقیقات صورت گرفته، کاربرد ژئوممبران در قسمت هایی مثل خشکان قنوات استان یزد ، ضمن کاهش زمان و کاهش هزینه ، راندمان انتقال آب از 20 درصد به 70 درصد افزایش یافته است . ورق های ژئوممبران پوشش های خوبی برای جلوگیری از تلفات آب و سرعت عمل در استخرها و مخازن ذخیره آب هستند.

مزیت های استفاده از ژئوممبران در استخر ذخیره آب کشاورزی

جدیدترین تکنولوژی برای ساخت استخرهای کشاورزی ، استفاده از مواد ژئوسنتتیک است. زیرا نسبت به روش های قدیمی مانند آسفالت ، بتن و … هم باعث صرفه جویی در زمان و هم هزینه خواهد شد. در نتیجه روش های قدیمی ناکارآمد خواهند شد.

نفوذپذیری بالای آسفالت ، حتی اگر با چندین لایه از بهترین مواد هم پوشانده شود، محیطی کاملا غیربهداشتی برای آبزیان فراهم می آورند. در نتیجه استفاده از ژئوممبران در استخرهای پرورش آبزیان نیز توصیه می شود.

طول عمر ورق های ژئوممبران: در حالت طبیعی طول عمر آسفالت ها تا چهارسال است که این مقدار در محیطی که  با سطح آب در تماس باشد به کمتر از این مقدار می رسد. این در حالیست که طول عمر سطوح هایی که با ورق های ژئوممبران عایق شده اند تا 50 سال هم می رسد.

زمان اجرا: امکان اجرا تا 1000 متر مربع در روز با تیم متخصص

استخر ذخیره آب کشاورزی و مدیریت آب: ذر واقع احداث استخرهای ذخیره آب کشاورزی یک اختراع اساسی بوده که به نفع صنایع مختلف و مصارف خانگی و خصوصا کشاورزان می باشد.

علاوه بر موارد گفته شده ، بسیاری از کشاورزان برای برداشت آب باران ، از آن استفاده می کنند، در هنگام بارندگی آب در استخر ذخیره شده که این کار هم باعث صرفه جویی در مصرف آب و هم باعث کاهش هزینه های قبض آب در پایان هر ماه می شود.

آب باران جمع آوری شده در استخر ذخیره آب را می توان با خیال آسوده از استخر برای آبیاری استفاده کرد.

مراحل ساخت و احداث استخر ذخیره آب کشاورزی

• نقشه برداری و طرح اولیه محل احداث پروژه:

  • در ابتدا میبایست فضایی که پروژه قرار است در آنجا اجرا شود مشخص گردد؛ به این ترتیب که مهندسین نقشه برداری لازم و اطلاعات مورد نیاز را بررسی  می کنند و ابعاد استخر مشخص خواهد شد.
  • طراحی استخر : نوع خاک و محدودیت زمین، عوامل موثر در طراحی استخر با عمق و طول و عرض و شیب مناسب میباشد.
  • با استفاده از گچ ، طرح استخر بر روی زمین پیاده سازی می شود.

• عملیات خاک برداری و خاکریزی :

  • برای احداث استخر ژئوممبرانی بهتر است خاکبرداری شیب دار انجام شود. شیب مناسب برای آن بین 45 تا 70 درجه می باشد.
    • اگر شیب خاکبرداری پایین تر از مقدار معین شده باشد ، صرفه اقتصادی نخواهد داشت.
    • اگر شیب خاک برداری بالاتر از این مقدار باشد ، اجرای ژئوممبران دشوار خواهد بود.
  • خاکبرداری با وسایل مناسب با توجه به طراحی های صورت گرفته انجام می شود. به این ترتیب بستر سازی استخر آغاز می شود.

• تسطیح و مشخص کردن محل لوله گذاری ورودی و خروجی (مرحله کف سازی)

  • یکی از مهم ترین مراحل در احداث استخر ذخیره آب کشاورزی مرحله کف سازی، می باشد.
  • به این ترتیب که بعد از مرحله خاکبرداری ، سنگ های درشت و قلوه سنگ را از دیواره و کف استخر پاکسازی می کنیم.
  • با جمع آوری اشیاء تیز و سنگ ریزه ها ، سطح بستر استخر عاری از هر نوع ناهمواری شود.
  • متراکم نمودن بستر استخر تا حدود 90 درصد ؛ حرکت ماشین خاکبرداری باعث تراکم بیشتر خاک خواهد شد.
  • محل لوله های ورودی و خروجی مشخص شود تا فشار آب در سال های آتی مشکلی ایجاد نکند. جنس لوله از پلی اتیلن استاندارد می باشد.

• اجرای ورق ژئوممبران و ژئوتکستایل:

  • در ابتدا میزان مورد نیاز ورق ژئوممبران برای استخر تامین میشود.
  • در صورت نامناسب بودن کف و دیواره ها در اثر وجود سنگ ریزه ، از ورق جدا کننده ژئوتکستایل که برای حفاظت از ورق ژئوممبران در برابر اجسام نوک تیز و افزایش طول عمر آن استفاده می شود.
  • رول های ژئوممبران پهن شده و برش زده می شوند.
  • مرحله بعدی عملیات جوش دادن ورق های ژئوممبران به وسیله دستگاه مخصوص اتوماتیک جوشکاری پلاستیک ، و نصب آن در کف و دیواره استخر می باشد. به این ترتیب لوله آب استخر عایق شده است.

• نصب فنس دور استخر :

  • برای جلوگیری از خطرات جانی و مالی حتما می بایست اطراف استخر فنس نصب شود.

• آبگیری اولیه استخر:

  • در مرحله آخر ، برای جلوگیری از احتمال فشار ناگهانی آب به نواحی مختلف استخر، بهتر است طی 3 مرحله آبگیری انجام شود.

شرایط و ضوابط احداث استخر ذخیره آب کشاورزی

قبل از هرچیز باید بدانیم که احداث استخر ذخیره آب کشاورزی ، مشروط به صدور مجوز از جهاد کشاورزی است.

مراحل دریافت مجوز احداث استخر ذخیره آب کشاورزی:

• استعلام از جهاد کشاورزی
• ارائه درخواست اجرای استخر به واحد مربوطه توسط متقاضی و تکمیل فرم مربوطه
• مشخص نمودن وضعیت اراضی مورد نظر
• اعلام نظر واحد تخصصی در خصوص نیاز به استخر ذخیره آب و مشخص نمودن ابعاد آن
• بازدید کارشناس واحد امور اراضی از محل مورد نظر و تایید محل توسط آن
• تکمیل پرونده از قیبل مدارک مالکیت و …
• استعلام ابعاد استخر
• دریافت تعهدنامه محضری توسط متقاضی (اخذ تعهد از متقاضی مبنی بر عدم تغییر کاربری و صدور مجوز) _ طبق قانون صیانت از اراضی کشاورزی، احداث استخر ذخیره آب کشاورزی بدون مجوز تغییر کاربری غیرمجاز می باشد._
• تخمین زمان گردش فرآیند 2 هفته تا حصول نتیجه
• و در آخر دریافت مجوز لازم برای درخواست کننده