بام سبز چیست؟|طراحی و اجرای انواع بام سبز

بام سبز یا Green Roof

بام سبز یا باغ بام ،لایه ای پوشیده شده از خاک و پوشش گیاهی که روی سقف عایق شده ی بام اجرا می گردد.بام سبز بامی است که بالای سیستم بام، دارای محیط و پوشش گیاهی می باشد.

در واقع یک سیستم سبک وزن مهندسی است که با اجرای آن می توانیم فضایی که از زمین اشغال کرده ایم را مجددا به طبیعت بازگردانیم ! در نتیجه ی اینکار ، شهر به یک فضای سبز بزرگ تبدیل خواهد شد.

گستره ی فضای سبز بزرگ در سطح شهر از معضلات گرمای شدید در تابستان و آلودگی هوا و پدیده وارونگی در زمستان می کاهد.

تاریخچه :

ایده باغچه های روی بام ، در زمان های قدیم توسط ایرانی ها در 2500 سال پیش و بر روی بام زیگورات ها به کار گرفته شد و به دست مردم بابل در باغ های معلق بابل حدود 600 سال قبل از میلاد مسیح ساخته شده و بعد از آن اصول مدرن طراحی در سال 1970 در آلمان به شدت توسعه یافت.

• سیستم بام سبز گسترده Extensive

از این نوع بام ، به عنوان مقطع کم ارتفاع یا اجرا با ضخامت کم نیز یاد می شود.

بزرگترین محدودیت بام های سبز گسترده تنوع پایین گیاهان برای کاشت بر روی آن است.

برای این سیستم واژه Green Roof ,  یا بام سبز به کار میبریم.

در این سیستم ، اجرا با استفاده از گیاهان پوششی و عمدتا چمن شکل می گیرد.

ویژگی: عمق کم محیط کاشت ، تنوع پایین پوشش گیاهی کاشته شده . ( بیشتر از گیاهانی که دارای ریشه های کوتاه هستند مانند سدوم ، استفاده می شود )

سیستم سبکی داشته و هزینه اجرای پایینی دارد. فضا و محیط رشد نازک تری دارند.

ایجاد یک سطح سبز وسیع به لحاظ بصری و بدون کاربر مشخص می باشد. و تنها بعد زیست محیطی قابل استفاده دارد. در ساخت آن از المان هایی مثل آلاچیق ، آبنما و مبلمان استفاده نمی شود.

 

• بام سبز نیمه متمرکز (ترکیبی)

ترکیبی از دو بام گسترده و متمرکز می باشد.

نسبت به بام سبز گسترده ، بستر غنی تر و عمیق تری دارد.

معمولا سنگین تر و دارای لایه ضخیم تری از بستر رویش هستند.

کاشت طیف گسترده ای از ترکیب های گیاهی را امکان پذیر کرده و در نتیجه به نگهداری و آبیاری بیشتری نیاز دارند.

کاربرد:

این سیستم در مکان هایی که در معرض دید بیشتری قرار دارند اجرا می شود.

فواید دو بام ذکر شده را دارد. افراد می توانند به راحتی به آن دسترسی داشته و از آن استفاده کنند.

 

• بام سبز متمرکز Intensive greenRoof

در این نوع ، از واژه Roofgarden استفاده می شود.

این نوع بام‌ها با نام‌های “باغبام” و “بام سلطنتی” نیز شناخته شده‌اند.

با نام مقطع عمیق یا باغ بام شناخته می شود.

این سیستم مشابه پارک و محوطه های سبز شهری (که در آنها عناصری مانند آلاچیق ، مبلمان فضای باز و … استفاده می شود ) طراحی شده و انواع گیاهان در آن به کار می رود.

این سیستم ، فضای ضخیم تری داشته و از انواع زیادی از گیاهان ، درختان کوچک و پوشش های گیاهی مختلف پشتیبانی می کند.

این نوع بام سبز معمولا کاربردی تر و در دسترس عموم هستند و میتوان آن ها را با پارک مقایسه کرد.

پوشش گیاهی شامل: بوته ها ، گیاهان علفی بومی ، گیاهان چندساله گرمسیری ، گیاهان علفی غیربومی و … می باشد.

باغ بام به طور خاص‌تر به بام‌هایی اطلاق می‌شود که فضای کمتری به بستر گیاهی و بیشتر آن به فضای قابل استفاده برای افراد اختصاص داده شده است.

• سیستم مدولا یا جعبه گیاه ( Planter Box )

اجرای بام سبز به روش مدولار و پرتابل

گیاهان و محیط کاشت در این سیتم ، در جعبه های مخصوصی که تمام یه بیشتر سطح بام را می پوشاند نگهداری می شود.

قابل اجرا بر روی تمامی بام ها بوده چه ساختمان در حال بهره برداری باشد چه ساخته شده. فرقی نمی کند !

پوشش گیاهی متنوعی دارد و بدون نساز به زیرساخت ، داخل بستر کاشت از پیش ساخته شده اجرا می شوند. به عبارت دیگر پوشش گیاهی در این روش بدون تماس با سطح بام و به صورت غیرمستقیم داخل جعبه های از پیش ساخته شده ، کاشته می شوند.

با این سیستم می توان یک پارک کوچک شهری را در بام ساختمان خود بوجود آورید.

شیوه نگهداری در این سیستم به دلیل تنوع کاشت ، نیازمند نگهداری و آبیاری دقیق می باشد.

به طور کلی سقف های سبز را به دو نوع تقسیم می کنیم:

1. سقف گسترده ( سقف های سبز ، بام سبز )
2. سقف فشرده (روف گاردن) (باغ بام)

چرا بام سبز نیاز به نگهداری دارد؟

اینکه به چه میزان مراقبت و نگهداری نیاز دارد به نوع  و گیاهانی که برای آن انتخاب کرده اید بستگی دارد.معمولا بام سبز وسیعی که حاوی sedums  و علف هاست، به هیچگونه مراقبت و تعمیراتی نیاز ندارد. مگر اینکه به میزان قابل توجهی دچار خشکسالی شوند.

اما نوع بام متمرکز، به نگهداری بیشتر و سیستم آبیاری هوشمند نیاز دارند. انتخاب گیاه در مقدار نگهداری تاثیرگذار است.

زمان مناسب برای کاشت:

دوره کاشت اختیاری در اوایل بهار و اوایل دوره پاییز است. هنگام کاشت می بایست آب کافی برای حمایت از دوره های کم بارش فراهم شود.

انتخاب نوع گیاهان به کار رفته در بام سبز، بر نیاز و میزان نگهداری آنها تاثیر می گذارد.

محبوبیت بام های سبز روز به روز بیشتر می شود؛

تقریبا 12 درصد از سقف های سبز در آلمان هستند. و این صنعت با سرعت زیادی در حال رشد است. با وجود اینکه بام های سبز نسبتا جدید هستند اما به مرور محبوبیت شان زیاد شده و احتمالا در آینده نزدیک محبوب تر خواهند شد.

چکیده ای از مزایا:

ایجاد بام سبز در محیط شهری، علاوه بر مزایای زیست محیطی و اقتصادی که دارد ، مزایای فراوان دیگری هم دارد که شامل :

• کاهش اثر جزیره گرمایی شهری
• تامین زیستگاه طبیعی برای گیاهان و حیوانات
• کاهش گرد و غبار
• عایق صدا
• بهبود کیفیت آب و کاهش مصرف انرژی و افزایش طول عمر بام
• بهبود کیفیت زندگی برای ساکنان ساختمان

بام های سبز به صورت فشرده و گسترده دارای تنوع زیاد و مزایای زیست محیطی و مالی بسیاری هستند.

• مزایای محیط زیستی

  • بام سبز جایگزین پوشش گیاهی می شود که هنگام ساخت ساختمان اصلی تخریب شده است.

همچنین مانند یک خنک کننده طبیعی بوده که به نوبه خود باعث کاهش جزیره گرمایی خواهد شد.

کیفیت هوا بهبود پیدا می کند زیرا حدود 85% از ذرات گرد و غبار را تصفیه می کند.

با بوجود آوردن مناظر زیبا ، باعث حفظ سلامت روان افراد خواهد شد.

توانایی تقلیل آلودگی صوتی تا 80 db را دارد درنتیجه عایق صوتی نیز عمل می کند.

طول عمر بام ساختمان افزایش پیدا می کند

جانشین فضای سبز در جایی که سازه ساخته شده است خواهد بود.

حدود 30 تا 100 درصد از بارش سالانه را از طریق زهکشی جمع آوری می کند.

از آنجاییکه رواناب های طوفانی باعث بروز سیل می شوند، بام سبز در کاهش رواناب آب طوفان نیز موثر عمل میکند!

به گونه ای که مقادیر زیادی آب را جذب کرده و در خود نگه می دارند. بعد از چند ساعت مقدار اضافی آنرا آزاد می کند.

• مزایای مالی

بام های سبز عایق اضافه شده ای روی سطح بام هستند که می توانند هزینه گرمایش و سرمایش را کاهش دهند.

سقف های سبزهم باعث بالا رفتن ارزش ملک شما می شوند و هم  محلی به سازه ی شما اضافه می کنند که برایتان زیبا و کاربردی خواهد بود.

بام های سبز فرصت کاری را برای طیف گسترده ای از مشاغل فراهم می کنند.

چرا ساخت بام سبز به سرعت رشد نمی کند؟

طبق بررسی هایی که در آمریکای شمالی صورت گرفته ، موانعی که باعث می شوند سرعت رشد بام سبز کاهش پیدا کند عبارتند از :

• هزینه بالای نصب
• عدم آگاهی
• مشوق های دولتی و تحقیقات محدود

 

معایب بام سبز:

• هزینه بالا
• احتیاج به نگهداری
• افزایش بار سقف

در طراحی بام سبز به چه نکاتی توجه کنیم؟

در هنگام طراحی و اجرای بام سبز مواردی که میبایست مورد بررس قرار گیرند تا در حین اجرا و پس از آن مشکلی برای بام یا ساختمان ایجاد نشود عبارتند از :

• استحکام ساختمان و بام
• تقسیم بار ساختمان
• تاسیسات کنونی مانند آنتن و کولر
• بررسی زهکشی در بام ساختمان

یکی از مراحل مهم اجرای بام سبز ، زیرسازی و لایه بندی بام سبز است.

بام ساختمان می بایست در برابر هرگونه رطوبتی عایق شود. بعد از زیرسازی و لایه بندی بام ، جهت اطمینان از عایق بودن بام ، تست آب در طی 2 الی 3 روز انجام می شود.

از آنجاییکه هنگام ساخت بام سبز در بام ساختمان ، با محدودیت وزن مواجه هستیم ، نوع مصالحیکه برای ساخت استفاده می کنیم بسیر اهمیت دارد.

نمیتوانیم هرنوع مصالحی که در ساخت محوطه های بیرونی و پارک ها استفاده می شوند ، به کار ببریم.

ساخت و نصب روف گاردن (باغ بام):

• لایه های روف گاردن
• انتخاب گیاه و گونه های در حال رشد
• آبیاری

به طور کلی برای اجرای بام سبز ، بر روی سطح بام 5 لایه اصلی بعنوان زیرسازی اجرا می کنیم.

لایه های روف گاردن:

جهت اجرای روف گاردن ، از یک سیستم چند لایه استفاده می کنیم.شامل: Waterproof membrane (غشاء ضد آب) ،

• لایه ضدریشه: این لایه از آسیب دیدن بام توسط ریشه جلوگیری می کند.
• لایه محافظ  Protection layer: یک غشاء مقاوم که از آسیب دیدن بام توسط ریشه جلوگیری می کند.
• لایه زهکش Drainage layers: وظیفه اصلی این لایه ، خالی کردن آب اضافی است.
• لایه فیلتر : لایه ای که گیاه و محیط را از لایه زهکشی جدا می کند. این لایه از مسدود شدن لایه های زهکشی جلوگیری می کند.
• لایه کشت (محیط رشد) محیط کاشت: تثبیت کننده خاک ، انتخاب گونه های گیاهی مناسب_ بستری که رشد در بام سبز را حفظ می کند.

این مخلوط از مواد غیرآلی و خاک مخصوص روف گاردن می باشد.(در خاک روف گاردن از خاک رس استفاده نمی کنیم زیرا باعث گرفتگی لایه فیلتر می شود.)

• لایه پوشش گیاهی: این سطح شامل پوشش گیاهی متنوع و مختلفی بوده که به طراحی پروژه و موقعیت اجرای آن بستگی دارد.